Ἡ εἰρήνη ἦταν πάντοτε καὶ παραμένει ἕνα ἐπιτακτικὸ αἴτημα ὅλων μας καὶ ἐνῶ ἄνθρωποι καὶ ὀργανισμοὶ πολυσύνθετοι ἐμφανίζονται ὡς στρατευμένοι στὴν προσπάθεια γιὰ τὴν παύση τῶν πολέμων, ὅμως ἐξαγγέλλονται συνεχῶς πόλεμοι.
Οἱ προσπάθειες μένουν ἄκαρπες, διότι στὴν οὐσία ἐκεῖνο ποὺ λείπει ἀπὸ τὶς ὅποιες προσπάθειες εἶναι τὸ πνεῦμα τῆς εἰρήνης. «Ὁ φαινόμενος κόσμος βρίσκεται σὲ ἀκαταστασία καὶ μάχη», λέει ὁ ἀββᾶς Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος. «Πάσχει ὁ κόσμος πάθος κακίας καὶ δὲν τὸ γνωρίζει. Ταλαίπωρος ἐγὼ ἄνθρωπος· τίς μὲ ρύσεται ἐκ τοῦ σώματος τοῦ θανάτου τούτου;».
Τὸ πρόβλημα λοιπὸν εἶναι πνευματικό, βρίσκεται στὴν φύση τοῦ ἀνθρώπου, καὶ ἀπαιτεῖ λύσεις πνευματικές. Ὅπως ἡ ὑποδομὴ τοῦ πολέμου ἔχει αἰτία τὴν ἀρρωστημένη ἀνθρώπινη φύση, ἀντίστοιχα ἡ ὑποδομὴ τῆς εἰρήνης εἶναι ἡ ἀνακαίνιση τῆς ἀνθρώπινης φύσεως.

 

Ἡ ὑπόθεσις τῆς σημερινῆς ἑορτῆς τῆς τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ θείας Μεταμορφώσεως, εἶναι τὸ φῶς, ὅπερ ἔδειξε ὁ Χριστός, ὡς Θεός, ἐπειδὴ τὸ φῶς ἐκεῖνο δὲν ἦτο κτιστὸν ἤ ἐπίγειον, ἀλλὰ φῶς ἄϋλον καὶ ἄκτιστον, καὶ διὰ τοῦτο γνώρισμα τῆς Θεότητός Του.
Ἐπειδὴ Δεσποτικὴ εἶναι ἡ ἑορτὴ μας καὶ ἐπειδὴ θεϊκῆς φύσεως γνώρισμα εἶναι ἡ ὑπόθεσίς μας, μετὰ χαρᾶς καὶ δεσποτικῶς, ὡς ὁ Θεὸς θέλει, ἄς ἑορτάσωμεν τὴν ἁγίαν ταύτην ἑορτήν, ἄς ἀφήσωμεν πᾶν νόημα γεῶδες καὶ ὑλικὸν καὶ μόνον τὰ ἄϋλα καὶ οὐράνια ἄς φανταζώμεθα.


Ἄς καθαρίσωμεν τὸν νοῦν μας καὶ πρὸς τὸ Θαβώριον ὄρος ἄς ἀνέλθωμεν, διὰ νὰ ἴδωμεν καθαρῶς τὴν Παναγίαν Τριάδα...

Ὁ Ἅγιος Νικόδημος ἐμφανίζεται στὸ προσκήνιο σὲ μιὰ ἐποχὴ δύσκολη ποὺ ὁ Ὀρθόδοξος λαὸς μας βρίσκεται σὲ δυσχερῆ θέση.
Ἀπὸ τὴ μιά, ἡ φτώχεια, ἡ ἀμάθεια καὶ ἡ καταπίεση ὁδηγοῦν στόν ἐξισλαμισμὸ, καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη οἱ ξένοι μισιονάριοι, ἀλλὰ καὶ οἱ σπουδαγμένοι ἀπὸ τὴν Ἑσπερία, προπαγανδίζουν τὸν ἀγνωστικισμὸ καὶ τὴν ἀθεΐα.

Ὁ Ἅγιος Νικόδημος, μὲ ἤδη λαμπρὲς σπουδὲς καὶ Ὀρθόδοξη ἀγωγή, πηγαίνει στὸ Ἅγιο Ὅρος τὸ 1775, σὲ ἡλικία 26 ἐτῶν, καὶ μὲ ταπείνωση καὶ αἴσθημα εὐθύνης ἀναλαμβάνει νὰ βοηθήσει τὸ κατὰ δύναμιν τὸ Γένος στὶς δυσκολίες ποὺ ἀντιμετωπίζει. Ξέρει ὅτι ὁ λαὸς κινδυνεύει νὰ ἐξισλαμισθεῖ ἤ νὰ φραγκέψει, ὄχι τόσο γιατὶ βρίσκεται μέσα στὴν ἀνέχεια, ὅσο γιατὶ δὲν γνωρίζει σὲ βάθος τὴν πίστη στὴν ὁποία ἐνστικτωδῶς καὶ ἐκ παραδόσεως στηρίζεται.