Ἡ Κυριακὴ τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς βρίσκεται στὴ μέση τῆς περιόδου καὶ ἡ Ἐκκλησία καλεῖ τὰ μέλη της νὰ συνεχίσουν τὸν πνευματικό τους ἀγῶνα, προβάλλοντας, γιὰ νὰ τοὺς ἐνισχύσει, τὸ πιὸ ἀμφιλεγόμενο ἀπὸ τὰ σύμβολά της, τὸν σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ. Καὶ εἶναι πράγματι ἀμφιλεγόμενο σύμβολο ὁ σταυρός, ἀφοῦ ὁ ἴδιος ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ὁ ὁποῖος κατέστησε τὸν σταυρὸ κέντρο τῆς θεολογίας του, δὲν θὰ διστάσει νὰ παραδεχτεῖ ὅτι τὸ κήρυγμα γιὰ τὴ σταυρικὴ θυσία τοῦ Ἰησοῦ εἶναι γιὰ τοὺς λογικὰ σκεπτόμενους ἀνθρώπους “μωρία” (Α΄ Κορ. 1:18).
Γιατὶ κανεὶς σοβαρὸς ἄνθρωπος δὲν θὰ σκεφτόταν ποτὲ νὰ κάνει ἔμβλημά του ἕνα σύμβολο τῆς ἀτίμωσης καὶ τοῦ θανάτου, ὅπως ἦταν τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὁ σταυρός. Αὐτός, ὅμως, ὁ ἀτιμωτικὸς θάνατος τοῦ Ἰησοῦ πάνω στὸν σταυρὸ κατανοεῖται ἀπὸ τοὺς χριστιανοὺς ὡς ἡ ὑπέρτατη θυσία ποὺ χάρισε -σύμφωνα μὲ τὸ ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα τῆς ἴδιας μέρας ἀπὸ τὴν Πρὸς Ἑβραίους Ἐπιστολή- νέες δυνατότητες ζωῆς στὴν ἀνθρωπότητα. Ἔτσι, ὁ σταυρὸς ἔγινε γιὰ τοὺς μαθητές τοῦ Χριστοῦ, ἀπὸ σύμβολο θανάτου, σύμβολο ζωῆς καὶ σύμβολο τῆς δύναμης τοῦ Θεοῦ, γιατὶ ἀποκαλύπτει τὴ δύναμη τοῦ Θεοῦ νὰ σώσει τὸν ἄνθρωπο. Ὁ Τίμιος Σταυρὸς εἶναι τὸ ἀξιώτερο σημεῖο καὶ σύμβολο τῆς πίστεώς μας.Ὅλα τὰ μυστήρια τελειώνονται μὲ τὴν ἐπίκληση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ τὴν σφραγίδα τοῦ Σταυροῦ.
Διαβάστε περισσότερα: Γ' Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν - Σταυροπροσκυνήσεως
Δὲν θὰ μποροῦσε κανεὶς νὰ ἀναφερθῆ εἰς τὸν Κύριο ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστὸ καὶ τὸ ἀπολυτρωτικό Του ἔργο, καθὼς καὶ τὴν Ἐκκλησία, χωρὶς παράλληλα νὰ ἀναφέρει καὶ τὴν Εὐλογημένη, τὴν Μητέρα τοῦ Θεοῦ καὶ μητέρα ὅλων μας, τὴν Παναγίαν, ἀφοῦ τὰ πάντα συνδέονται τόσο μεταξύ τους.
Σὲ ὁποιαδήποτε ἔκφραση λατρείας στὴν Ἐκκλησία, ἀλλὰ κυρίως τὴν περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς σὲ ὅλες σχεδὸν τὶς ἀκολουθίες αὐτῆς τῆς περιόδου γίνεται ἰδιαιτέρα ἀναφορὰ εἰς τὴν Παναγίαν μας, μὲ δεσπόζουσα κάθε ἑβδομάδα τὴν πολὺ σεβαστὴ καὶ ἀγαπητὴ ἀκολουθία τῶν Χαιρετισμῶν.
Ἀλλὰ ἡ πλέον κυρίαρχος ἑορτὴ αὐτῆς τῆς περιόδου πρὸ τοῦ Πάσχα εἶναι ἡ ἑορτὴ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου ποὺ εἶναι Δεσποτικοθεομητορικὴ ἑορτή, ἐπειδὴ ἀναφέρεται καί στὸν Δεσπότη Χριστὸ καί στὴν Παναγία, Μητέρα Του καὶ μητέρα ὅλων μας.
Ὁ Εὐαγγελισμὸς τῆς Θεοτόκου εἶναι ἡ ἀρχὴ ὅλων τῶν ἑορτῶν. Ἡ λέξη «εὐαγγελισμὸς» ἀποτελεῖται ἀπὸ δύο ἐπὶ μέρους λέξεις, ἤτοι εὖ καὶ ἀγγελία, καὶ δηλώνει τὴν καλὴ εἴδηση, τὴν καλὴ ἀγγελία, τὴν σωτηρία ὅλου τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, ὅπως δηλώνουμε ψάλλοντας τὸ ἀπολυτίκιον τῆς ἑορτῆς: «Σήμερον τῆς σωτηρίας ἡμῶν τὸ κεφάλαιον καὶ τοῦ ἀπ’ αἰῶνος μυστηρίου ἡ φανέρωσις…».. Οὐσιαστικὰ πρόκειται γιὰ τὴν ἐκπλήρωση τῆς ὑποσχέσεως τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία λέγεται πρωτευαγγέλιο.
Ὁ Χαιρετισμὸς τοῦ Ἀρχάγγελου Γαβριήλ, «Χαῖρε, κεχαριτωμένη, ὁ Κύριος μετά σοῦ, εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξί», ἔγινε εἰς τὴν Παναγία μας ὡς ἔχουσα τὸ πλήρωμα τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ, συγκριτικὰ μὲ τοὺς λοιπούς ἀνθρώπους, ἀλλὰ καὶ διότι θά ἐλάμβανε τὸ πλήρωμα τῶν Χαρίτων τοῦ Υἱοῦ της.
Παραμένοντας μέσα στὰ ἅγια τῶν ἁγίων νέκρωσε ὅλες τὶς δυνάμεις ποὺ προέρχονται ἀπὸ τὴν αἴσθηση καὶ βίωσε μιὰ ἰδιαίτερη Θεογνωσία καὶ Θεοκοινωνία, , καὶ διὰ τῆς νοερᾶς προσευχῆς ἐνεργοποίησε τὸν νοῦ καὶ ἔφθασε στὴν ἔλλαμψη καὶ τὴν θέωση, ὅπως ἑρμηνεύει θεόπνευστα ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς.
Διαβάστε περισσότερα: Ἀναφορὰ στὴν ἑορτὴ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου (Ὁμιλία 22-3-2022)
Στὸ παρελθόν, στὶς ὀρθόδοξες χῶρες ὁλόκληρη ἡ κοινωνία ἀποδεχόταν ἕνα συγκεκριμένο ρυθμὸ ζωῆς καὶ μὲ τὸ συνδυασμὸ ποὺ εἶχε στὰ ἔθιμα, τὴ νομοθεσία, τοὺς δημόσιους καὶ ἰδιωτικοὺς κανόνες ζωῆς, ὑπενθύμιζε στὰ μέλη τῆς κοινωνίας τοὺς κανόνες καὶ τὰ καθήκοντα ἀλλὰ καὶ τὶς περιόδους καὶ τὶς ἑορτές.
Σήμερα ὅμως ὅλοι μας, χωρὶς ἀμφιβολία, συμφωνοῦμε ὅτι ὁ τρόπος τῆς καθημερινῆς ζωῆς ἔχει ριζικὰ ἀλλοτριωθεῖ μὲ τὴν παρουσία τοῦ ραδιοφώνου, τῆς τηλεόρασης καὶ κυρίως τοῦ ἴντερνετ, μέσων δηλαδὴ ποὺ διαποτίζουν ὁλόκληρο τὸ εἶναι μας.
Ἰδιαίτερα τὰ δύο τελευταία χρόνια ζοῦμε σὲ μιὰ πλασματικὴ πραγματικότητα, μιὰ πραγματικὴ «σχιζοφρένεια» - ἕνα σπάσιμο δηλαδὴ τῆς ζωῆς μας σὲ κομμάτια, καὶ ἰδιαίτερα τὸ προσωπικὸ καὶ τὸ κοινωνικό, τὸ θρησκευτικὸ καὶ τὸ κοσμικό, ποὺ ἔχουν ὅλο καὶ λιγότερη ἀλληλοεξάρτηση (ὁ καθένας στὸ κόσμο του, στὸν χρόνο του, στὸ θέλω του).
Κατὰ συνέπεια, ζητιέται ἀπὸ μᾶς μιὰ νέα προσπάθεια, νὰ σκεφτοῦμε, ἀλλὰ καὶ νὰ ἀναλάβουμε προσωπικὴ εὐθύνη γιὰ τὴν ἀπαραίτητη θρησκευτικὴ σχέση ἀνάμεσα στὸ «ἐξωτερικὸ» (στὸ περιβάλλον) καὶ τὸ «ἐσωτερικὸ» (στὸ προσωπικὸ) γιὰ τὸν καθένα μας.
Ἕνα παράδειγμα εἶναι ἡ σχιζοφρενικὴ διαφοροποίησις, στὸ τί σημαίνει κατὰ κόσμον καὶ τὸ τί σημαίνει ἀπὸ Ἐκκλησιαστικῆς ἀπόψεως «ἄνοιξε» τὸ Τριώδιο.
Τὸ Τριώδιον ἐκκλησιαστικὰ εἶναι μιὰ περίοδος ἑορταστικὴ, ποὺ ἀρχίζει τὴν Κυριακὴ τοῦ Τελώνου καὶ τελειώνει τὸ Μέγα Σάββατο καὶ περιλαμβάνει τρεῖς ὑποπεριόδους:
α) τὶς τρεῖς πρῶτες ἑβδομάδες, ποὺ γιὰ τὸν κόσμο εἶναι τὸ Τριώδιον-οἱ Ἀπόκριες,
β) τὴν Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ ἀπὸ τὴν Καθαρὰ Δευτέρα ἕως καὶ τὴν Κυριακὴ τῶν Βαΐων καὶ
γ) τὴν Μεγάλη Ἑβδομάδα, ἀπὸ τῶν Ἑσπερινὸ τῆς Κυριακῆς τῶν Βαΐων ἕως καὶ τὸ Μέγα Σἀββατον.
Διαβάστε περισσότερα: Τριώδιον-Πορεία πρὸς τὸ Πάσχα (Ὁμιλία 15/2/2022)
Ἀπόψε παρακαλέσαμε τὸν Κύριό μας μὲ ἐπίμονη ἱκεσία «Κύριε τῶν δυνάμεων μεθ’ ἡμῶν γενοῦ... Κύριε τῶν δυνάμεων ἐλέησον ἡμᾶς» καὶ ἐμνήσθημεν τὸν ἅγιο Ἀνδρέα Κρήτης ψάλλοντες μέρη τοῦ Μεγάλου Κανόνος.
Αὔριο ἑορτάζουν οἱ Ἅγιοι Τεσσαράκοντα μάρτυρες. Ἂς σπεύσωμεν νὰ θαυμάσωμεν τὰ μαρτύρια, ἀλλὰ καὶ τὰ βραβεῖα τῆς νίκης τῶν ἁγίων Τεσσαράκοντα μαρτύρων καὶ ἂς τοὺς παρακαλέσωμεν νὰ συμπαρίστανται μὲ τὶς πρεσβεῖες τους, γιὰ νὰ χαρίζει ὁ Χριστός, μὲ τὴ χάρη Του, σύνεση εἰς τὴν ψυχή μας καὶ φωτισμό εἰς τὸ νοῦ μας πρὸς τὴν κατάνυξη.
Οἱ Τεσσαράκοντα οἱ ἐν Σεβαστείᾳ πανυπέρλαμπροι Ἅγιοι Μάρτυρες οἱ σήμερον ἑορταζόμενοι ἠξιώθησαν τῶν μαρτυρικῶν στεφάνων κατὰ τὰς ἡμέρας τῆς βασιλείας τοῦ μισοχρίστου τυράννου τῆς Ἀνατολῆς Λικινίου τοῦ βασιλεύσαντος κατὰ τὰ ἔτη 308 -323. Ἦσαν δὲ οὗτοι στρατιῶται ἐκλεκτοί, ἐνάρετοι καὶ γενναῖοι, διακρινόμενοι καὶ τιμώμενοι ἀπὸ ὅλους διὰ τὰς ψυχικὰς καὶ σωματικὰς ἀρετάς των. Διότι αἱ θεοφιλεῖς καὶ θεάρεστοι ἀρεταὶ ἐξασφαλίζουν εἰς τοὺς ἐργάτας αὐτῶν μεγάλην τιμή.
Τούτων τῶν Ἁγίων τοὺς ἄθλους ἄς μιμηθοῦμε ἵνα ἐννοήσουμε ὅτι πολλάκις ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ δύναται περισσότερον νὰ παρακινήση τὸν ἄνθρωπον εἰς ἄσκησιν τῆς ἀρετῆς.
Ἦσαν δὲ οὗτοι ἀνδρειότεροι ἀπὸ ὅλους τοὺς ἄνδρας τῶν ἄλλων ταγμάτων καὶ κατὰ τὴν ψυχὴν καὶ κατὰ τὸ σῶμα. Πρὸς τούτοις δὲ, ἦσαν καὶ Χριστιανοὶ εὐσεβεῖς, τὸν Χριστὸν ὁμολογοῦντες Θεὸν ἀληθῆ.
Ἡ ἡμέρα τὸ ἐπιβάλλει ἡ ἐνασχόλησις σήμερα νὰ εἶναι περὶ τῆς ἑορτῆς τῆς Ὑπαπαντῆς.
Ὑπαπαντή: Ἑλληνικὴ λέξις σημαίνουσα ὑποδοχή. Ἀπὸ ἐκκλησιαστικῆς καὶ λειτουργικῆς ἀπόψεως τὰ γεγονότα ἔχουν ὡς ἑξῆς: Ἡ Ὑπαπαντὴ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ εἶναι μία τῶν ἀρχαιοτέρων Δεσποτικῶν ἑορτῶν τῆς Ὀρθοδόξου ἡμῶν Ἐκκλησίας (ἤρχισεν νὰ ἐορτάζηται ἐν ἔτει 545, τὴν 2αν τοῦ Φεβρουαρίου), εἰς ἀνάμνησιν τῆς προσαγωγῆς τοῦ Θείου Βρέφους εἰς τὸν ναὸν ὑπό τῆς Παναχράντου Μητρός Του, κατὰ τὴν 40ὴν ἡμέραν ἀπό τῆς Γεννήσεώς Του καὶ τῆς ὑπαπαντῆς (ὑποδοχῆς) Αὐτοῦ ὑπὸ τοῦ εὐλαβοῦς καὶ Δικαίου Συμεών, κατὰ τὴν διάταξιν τοῦ σκιώδους καὶ παλαιοῦ Νόμου, ἤτοι κατὰ τὸν Νόμον τοῦ Μωυσέως, ὅτι «πᾶν ἄρσεν πρωτότοκον διανοῖξαν μήτραν ἔσται ἀφιερωμένον τῷ Θεῷ, καὶ τὴν νενομισμένην θυσίαν-προσφορὰν προσενέγκῃ: ζεῦγος τρυγόνων ἤ δύο νεοσσοὺς περιστερῶν». (Τὸ ποιὸς ὁ λόγος ἡ προσφορὰ νὰ εἶναι τρυγόνια ἢ περιστέρια ἄς τὸ ἀφήσουμε γιὰ ἄλλοτε).
Εἰς τὴν Ὑπαπαντήν, λόγους συνέγραψαν πολλοὶ τῶν Ἁγίων Πατέρων, πλέον τῶν 15. Ἐμεῖς σήμερα μὲ τὴν χάριν τοῦ Θείου Βρέφους καὶ τὶς πρεσβεῖες τῆς Ἁγίας Μητρός Του καὶ μὲ τὴν βοήθειαν τῶν λόγων τοῦ Ἁγίου Χρυσοστόμου, τοῦ διακόνου Δαμασκηνοῦ τοῦ Στουδίτου, τοῦ Μακαρίου Σκορδίλη ἤ Κωφοῦ, θὰ προσπαθήσουμε νὰ προσεγγίσουμε κάπως μερικὰ ἀπὸ τὰ πολλαπλὰ μηνύματα τῆς σημερινῆς ἑορτῆς.
Ὅταν οὗτος ὁ δίκαιος Συμεὼν ἐδέχϑη τὸν Χριστὸν εἰς τὰς ἀγκάλας του, εἶπε «Νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλον σου, Δέσποτα, κατὰ τὸ ρῆμά σου ἐν εἰρήνῃ, ὅτι εἶδον οἱ ὀφϑαλμοί μου τὸ σωτήριόν σου, ὃ ἡτοίμασας κατὰ πρόσωπον πάντων τῶν λαῶν φῶς εἰς ἀποκάλυψιν ἐϑνῶν καὶ δόξαν λαοῦ σου Ἰσραήλ». Τὰ λόγια τοῦ δικαίου Συμεὼν τοῦ Θεοδόχου δίνουν πολλὰ μηνύματα. Δηλαδή, τώρα μὲ ἐλευϑέρωσες, Δέσποτα, ἀπὸ τὴν σύγχυσιν τοῦ κόσμου καὶ ἀπὸ τοὺς πειρασμοὺς αὐτοῦ, ἂς ἀποϑάνω λοιπὸν μὲ εἰρήνην νὰ ἐλευϑερωϑῶ ἀπὸ τὸ γῆρας, καὶ ἀπὸ τὸν πεπλανημένον τοῦτον κόσμον, «Ὅτι εἶδον οἱ ὀφθαλμοί μου τὸ σωτήριόν σου».
Εἶναι ἕνα μήνυμα ἀναγκαῖον γιὰ τὶς ἡμέρες μας, ἡ σημασία τοῦ σωματικοῦ θανάτου καὶ τοῦ ὅντως θανάτου τοῦ πνευματικοῦ.
Ἀντὶ ὁ πνευματικὸς θάνατος νὰ εἶναι ὁ φόβος καὶ τρόμος μας (φόβος καὶ τρόμος περὶ τοῦ ἀληθινοῦ θανάτου-τοῦ θανάτου τῶν ὀψωνίων τῆς ἁμαρτίας γιὰ μᾶς, φόβος καὶ τρόμος ἰδιαίτερα στὶς μέρες μας εἶναι τοῦ σωματικοῦ θανάτου, τοῦ σωματικοῦ θανάτου τῆς ἀληθινῆς ἐλευθερίας), ποὺ ἀντὶ γιὰ φόβο νὰ μποροῦμε νὰ ποῦμε καὶ ‘μεῖς «Νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλον σου Δέσποτα ἐν εἰρήνη».
Διαβάστε περισσότερα: Ἡ ἑορτὴ τῆς Ὑπαπαντῆς (Ὁμιλία 1-2-2022)